Da Kamma i Kungnga (Si Kamma at Kungnga)

A photo with my storyteller, my grandma, Antonia Habbiling.

Mala-malada da Kamma i Kungnga. Imme da anu nunhabal. Gaatan day damuna nan duntug ot tanomda hi gube. Nangey algo ya ahilalangta di inhabalda. Agge numbayag ya ahibubunga. Handin eda tibon ya numpumpangimulyuk di apu’u-pu’u.  Ta alyonday, “Ume ha hinduminguwan ya ahita mumbanngad an munburas.”

Mu ihan hinpunwi’it ya minangmang day habalda an awanwane di ahidaddadala. Indani ya tinibo da han mangako an puniyenay akakongal an gube.  Butikon dan umeh habal mu dimmommang moy mangako.  Tukukandah an alyonday, “On ngay ngadan mu an eh nangakoh nan intanommi?”

Tinumbal anuy mangakoh an itangtangiyamu’ nay inako na, “Pangan uh gube! Pangan uh daddadala!”

Nahilong bo anu’t nabiggat ya athidi bon immaliy mangako hinan bungan di intanomda.  Ta munhapit damoy Kamma i Kunnga an muniyan di oha hinan allung di habal ta botaonay mangako.  Alyon Kammay, “Ulay mahhuna’ ta bigat eh ta adi mabta’ nan mangako ya he’a po.  Muden di e tuwali ta tinumkuka’ hi indani ya immalia ta baddangana’.”

I-on anun Kunnga.  Ta malok anuy Kamma hi allung hinan way habal.  De anun timmalanuy habag hinan duntug ya inngibo’ anun di Kamma han immali an e mamanghipanghit hinan bungan di intanomda.  Ululayona anun humnup ta agge iggibo’ di mangakoy ena hinumnupan ot dopapona.

“Makape Kungnga te dimpap u tun mangako,” tinumkuk di Kamma.

“Indani ta malutoy inhiba’ u,” timbale Kungnga.

“Makape Kungnga!”

“Indani ta mangana’ ten immagang.”

“Makape Kungnga!”

“Indani ta banawo’ di balunta.”

“Makape Kungnga!”

“Indani ta ipakhiw u.”

“Makape Kungnga!”

“Indani ta hakito’ ha panapid ta.”

“Makape Kungnga!”

“Indani ta eya’ ni’an kumahhelyat.”

“Makape Kungnga!”

“Tuweya!Tuweya!”

Dimmatong anuy Kungnga hinan habal ya alyon Kammay, “Kimme man! Kimme man!”

Nahilong bo anu ta alyon Kamma di “He’a pibo di mamta’ hinan mangako.”

I-on Kungnga ten hidiye he’a di numhapitandah ad ugaban.

Timmalanu da bo anuy habag ya inggibo’ Kungngay mangako.  Nabanohboy Kungnga an nalpuh nan allung ot dopaponay mangako.

“Makape Kamma te dimpap uy mangako,” tingkukan Kunngay Kamma.

“Indani ta odpo’ di bala,” tobal di Kamma.

“Makape Kamma!”

“Indani ta huthutoh’ di wanoh uh.”

“Makape Kamma!”

“Indani ta uminuma’.”

“Makape Kamma!”

“Indani ta itakba’ di balunta.”

“Makape Kamma!”

“Indani ta idaig u.”

            “Makape Kamma!”

“Indani ta pangano’ tudan immogmoga’.”

“Makape Kamma!”

“Tuweya!Tuweya!”

Dimmatong anuy Kamma ya alyon Kungngay, “Kimme man! Kimme man!”

Munhapit damo anuy Kamma i Kungnga an munyandan duwah nan allung hi habal.  Timmalanu anuy habag ya immali boy mangako. Nabanududan duwa ot dopaponda.  Bobodanda ot iyanamutday mangako.

“On ngay ngadanmu,” alyon dah nan mangako.

“Ha’on hi Lablabut!” tobal nan mangako.

“On ngay pinhodmuh aton min he’a ta nganun eka inako-ako nan bungan di intanommi.”

“Hom-ona’ ni’ bahan ten manu-e ya na’gangana’”

“Onganunda’a udot hom-on hinan mina’id muy inlingo-lingotan mi. On pinhodmu’t punpalang da’a?”

“Pinala-palanga’ ida aman ina ot aggeya’ nate.”

“Pinhud mu ta punbayuda’a?”

“Binayu-bayuwa’ ida aman ina ot aggeya’ nate.”

“Pinhodmu ta ihagab daah?”

“Inhagahagaba’ ida aman ina ot aggeya’ nate.”

“Iha’ang daa mo?”

“Inhana’anga’ ida aman ina ot aggeya’ nate.”

“Tultulan daa mo?”

“Tinanultulana’ ida aman ina ot aggeya’ nate.”

“Tog-togon daa mo?”

“Tinanogtoga’ ida aman ina ot aggeya’ nate.”

“Tuwi-tuwikon daa mo?”

“Tinwi-tinwika’ ida aman ina ot aggeya’ nate.”

“Ika’ut daa mo?”

“Ingkana’uta’ ida aman ina ot aggeya’ nate.”

“Ibka daa mo hinan puhung?”

“Kinoy! Kinoy! Dan adimakatteyan?”

Umeda mo anuh nan puhung ot ibkada hi Lablabut!  Handin nitupak anuy adolnah nan liting ya mungngihil an alyonay, “Bale’ di puhung! Bale’ di pagungngapung!”

Munwigwigiwigda anuy Kamma i Kungnga te iniladan linaylayahhan Lablabut dida. Munhapitda an unudon dah Lablabut hinan lobong mu adih Kamma an alyonay, “Ekandi.  Dan adi ta ihya maanud.  Muden diet inakhupam tatawwa ya ahiya’ alyan.”

Maid ha duwa-duwa an  dimmokpah Kungngah nan lobong ot lumtop ad dalom. Indani ya inakhupana han ma’ap-aphod an nunhituwan.  Maallutlutabong day nunitanom an gagatgattang.  Nun-albong day papayo an nun-atanman hi ilik ya tinawon.  Gube ya abu han ma’id ha matibona. Munlangta day bibil-billid te nahnid di kayiw.  Wahdi han abung hinan gawanna.  Ahilani’li’odan day nimogmogan ya nipaanan – manu’, papa, ahu, puha, gulding, ya udum pay.  Munahahhuk di abung ta umey Kungnga ya hi Lablabut nan wahdi an munanannidu.

“Ten ma’ap-aphod gayam tun nunhituwam. Ya da’an ha bayad nan gubemi an eka inako-ako” punhingil Kungnga.

“Nehna ne han lapneh nan pidol ya hinaye ni’ di inalam.”

Tinibon anun Kungnga hinan pidol ya dakol di nun-ilabba an lapne.  Akakongal ya mun-akolwa nan lapne te nalpuh malumong an luta. Ot alyonay, “Ammuna man tu.”

Ognanay ohan labba an napnuh lapne ot lumotwa’. Iyanamutnah abungna ot ihiba’ na.  Ten nunha’ong di abung da i Kamma ya hinunghung tun ohay hongon di lapne.    Immeh Kamma ot alyonay, “On nangalam udot hi lapnem.”

“Ot inala’ i Lablabut an hinayey bayad di guben inako-akona,” timbal Kungnga. “Umea pibo ta eka hingilon di bayadmu.”

Ume po anuh Kamma ot lumtop hinan lobong.  Dimmatong anuh nan abung ya inhidipna ya wahdi Lablabut ot alyonay, “Dan piboy bayad nan gube’?”

“Tibom nan imbatin nan ibbam an lapne ya inalam,” nuntobal Lablabut.

“Nganuwon ha lapne? Ha pagen di hudot.”

“Ah ot ume ane hi pala ya nangala ah.”

Immeh Kammah nan pala ya tinigonay niponpon an ilik mu pinilina nan tinawon.  Loahonay umeh hindalan ot batawelona.  Ilotwa’na ot iyanamutnah abungna.  Tinibon Kungnga ya alyonay, “Nganu udot on he’a e ya tinawon di imbayadna?”

“Ot hinae piboy imbaga’.”

 Ume pibo anu Kungnga ya inakhupanay Lablabut ot alyonay, “Nganu on hi Kamma e ya page di numbayadmuh nan gubena? Udmam nan numbayadmu iha’on iha pangihda’.”

“Wahna da ne nanlu’lu’op ya hiyay inalam!”

“Hiya e ne ha alyom ot ammuna manna.  Ot uma’ongal da man.” Punuwon Kungngay ubi ot ilotwa’na.

Tinigon anun Kammaya alyonay “Akka! Nganu udot on he’a e ya indattan daah imogmogam?”

“Ten hituwe pibo di indatna.”

Ume pibo anuy Kamma ot alyona i Lablabut di “Nganu on hi Kungnga e ya indattam hi imogmogana? Iddattana’pibo iha panida’.”

“Tibom nan imbatin Kungnga ya inalam.”

“Nganu on ha lu’luop? Nandi udot an nun-ahikon.”

“Otwahna da met ne nan nun-ahikon.”

Alan Kammay agab ot punuwonah nadan nun-ahikon.  Dakol an ubuwan ya dakol an kawitan.  Ot ilotwa’ na.  Tinibon Kungnga ya alyonay, “Nganu udot on he’a e ya nun-ahikon di indatna?”

“Ot hituwe pibo di imbaga’.”

Ume piboy Kungnga ot alyonan Lablabut di “Nganu on hi Kamma e ya nun-ahikon di indatmu?”

“Pinhod mu e ya nada pibo an im-impan di papa di inalam ot gagala dan mahikon,” alyon Lablabut.

“Ah ot ammuna manna.” Alana piboy agab ot punuwonah nan im-impan di papa ot ilotwa’na. 

Tinibon Kamma ya alyonay “Nganu on he’a e ya papa di indatna.”

“Ten hituwe pibo han idatna.”

Ume piboy Kamma ot alyona i Lablabut di “Nganu on hi Kungnga e ya indattam hi impan di papa?”

“Oyane inalam nan imbatina.”

“Nganuon ha im-impa? Nadan din nun-ahikon.”

“Oya inalam nan nun-ahikon.”

Punuwon bon anun Kamma di agab, ubuwan ya kawitan, ot ilotwa’ na.  Tinibon bon anun di Kungnga ya alyonay “Nganu on he’a e ya nan nun-ahikon di indatna?”

“Hituwe pibo di imbaga’.”

Ume piboy Kungnga ot alyona i Lablabut di “Nganu on hi Kamma e ya indattam hi nun-ahikon an papa?”

“Ot pinhod mu e ya wahna da han in-inlum ya hiyay inalam.”

Baludan Kungngay in-inlum ot ilotwa’ na.  Tinibon bon di Kamma ya alyonay, “Nganu udot on he’a e ya indattan daah ipaanam?”

“Ot hituwe pibo han idatna.”

Ume piboy Kamma ot alyona i Lablabut di “Nganu on hi Kungnga e ya indattam hi ipaanana?”

“Ot wahna met ne nan ibban nan inalana ya hiyay inalam.”

“Nganu on ha in-inlum. Nandi udot an pikat.”

“Tibom ne ot wahna da.”

Bobodan anun Kammay ohah nan  pikat ot ilotwa’na.  Tinibon anun di Kungnga ya alyonay “Nganu udot on he’a e ya pikat nan indatna?”

“Ot hituwe inali di imbaga’.”

Ume pibo anuy Kungnga ot alyona i Lablabut di, “Nganu on hi Kamma e ya pikat di indatmu?”

Timbal Lablabut an alyonay, “Pinhod mu e ya ohah nan kikilaw di inalam ne muden nun-apigutda ne.”

“Ammuna manna.”

Guyudon Kungngay ohah nan kilaw ot ilotwa’ na.  Tinibon Kamma ya alyonay, “Nganu on he’a e ya indattan da’a hi ipattolmu?”

“Ot hinaye pibo han idatna.”

Ume piboy Kamma ot alyonan Lablabut di, “Nganu on hi Kungnga e ya indattam hi ipattolna?”

“Pinhod mu e ya wahna ne nan ibban nan kilaw ya inalam.”

“Nganu on ha kilaw. Napigut bihdot.  Naudot an nahikon ta punngunuwon.  Yanan matmatabba.”

“Oya tinigom ne ya ginuyudmu.”

Guyudon anun Kammay mataban bulug ot ilotwa’na.  Tinibon anun Kungnga ya alyonay, “Nganu udot on he’a e ya han punngunuwom di indatna?”

“Ot ten hituwepibo di imbaga.”

Makak bo anuy Kungnga an ume mumbaga i Lablabut hi bayad di gube.

Ta immeda anu umathi-athidi da Kamma i Kungnga.

****Tagalog Translation***

Sina Kamma at Kungnga

Hiwaga at nariyan na sina Kamma at Kungnga.  Lumikha daw sila ng kaingin.  Lininis nila ang mga palumpong sa malaking bahagi ng bundok at tinaniman nila ng pakwan.  Araw ang lumipas at naging luntian ang kanilang itinanim.  Hindi nagtagal at mga ito’y namunga.  Noong puntahan nila ay nakita nilang napakarami ang bunga ng bawat tugdan.  Kaya sinabi nila, “Makaraan lang ang isang lingo ay babalik tayo para mag-ani.”

Ngunit isang mag-umaga ay natanaw nila ang kanilang kaingin na nagsambulat ang maraming pula.  Maya-maya’y nakita nila ang isang magnanakaw na lumalayo dala ang malalaking mga pakwan.  Tinakbo nilang pumunta sa kanilang kaingin ngunit nasa kabilang bundok na ang magnanakaw.  Pasigaw nilang sabi, “Anong pangalan mo, ikaw na nagnakaw ng aming mga tanim?”

Sumagot ang magnanakaw na ipinagmamalaki pa ang kinakaing nakaw, “Paraan ko ng pangangain ng pakwan!  Paraan ko ng pangangain ng mga pulain!”

Gumabi at naging umaga muli at ganoon pa rin na may dumating na nagnakaw ng kanilang pananim. Nag-usap na sina Kamma at Kungnga na may matutulog sa kanlungang kanilang ginawa sa kaingin para sumilo sa magnanakaw.  Sabi ni Kamma, “Kahit ako muna ngayon para bukas kung hindi ko mahuli ang magnanakaw ay ikaw naman.  Ngunit kapag sumigaw ako mamaya ay puntahan mo ako para magtulungan tayo.”

Pumayag si Kungnga.  Kaya natulog si Kamma sa kanlungan sa may kaingin.  Noong tumilaok ang manok sa kaparangan ay naramdaman ng Kamma na may dumating na magnanakaw at namimitas na sa mga bunga ng kanilang tanim.  Dahan-dahan siyang lumapit para hindi matunugan ng magnanakaw at kanyang sinunggabang mahigpit.

“Halika na Kungnga at nadakip ko na ang magnanakaw,” sigaw ni Kamma.

“Maya maya lang para maluto ang nilaga kong kamote,” sagot ni Kungnga.

“Halina Kungnga!”

“Sandali lang at kakain ako dahil ako’y gutom.”

“Halina Kungnga!”

“Sandali lang at ihain ko an gating baon.”

“Halina Kungnga!”

“Sandali lang at itabi ko muna ang hagdan ng bahay.”

“Halina Kungnga!”

“Sandali lang at kukuha muna ako ng dahon para sa ating moma.”

“Halina Kungnga!”

“Sandali lang at pupunta muna ako sa palikuran.”

“Halina Kungnga!”

“Parating na ako! Parating na ako!”

Dumating daw si Kungnga sa kaingin at sabi ni Kamma, “Nakaalis na! Nakaalis na!”

Dumating na raw ang gabi at sabi ni Kamma, “Ikaw naman ang manghuli sa magnanakaw.”

Pumayag si Kungnga sapagkat iyon ang napag-usapan nila kahapon.

Tumilaok na naman daw ang mga manok sa kaparangan at naramdaman ni Kungnga na may magnanakaw.  Maliksi siyang lumabas sa kanlungan at hinuli ang magnanakaw.

“Halika na Kamma at hawak ko na ang magnanakaw,” sigaw ni Kunnga kay Kamma.

“Sandali at patayin ko muna ang mga baga ng uling,” sagot ni Kamma.

“Halina Kamma!”

“Sandali at ayusin ko muna ang aking bahag.”

“Halina Kamma!”

“Sandali at iinom muna ako.”

“Halina Kamma!”

“Sandali at ilagay ko muna sa tampipi ang ating baon.”

“Halina Kamma!”

“Sandali at isara ko muna ang pinto.”

“Halina Kamma!”

“Sandali at pakainanin ko muna itong mga alaga ko.”

“Halina Kamma!”

“Parating na ako! Parating na ako!”

Nang dumating na daw ang Kamma ay sabi ni Kungnga, “Nakaalis na! Nakaalis na!”

Nag-usap muli raw sina Kamma at Kungnga na matulog silang dalawa sa kanlungan sa may kaingin.  Tumilaok daw muli ang mga manok sa kaparangan at dumating muli ang magnanakaw.  Lumabas silang dalawa at hinuli siya.  Tinalian nila siya at dinala sa kanilang bahay.

“Anong pangalan mo,” tanong nila sa magnanakaw.

“Ako si Lablabut!” ang sagot ng magnanakaw.

“Anong gusto mong gawin namin sa ‘yo at bakit mo ninanakaw ang aming mga pananim?”

“Kaawaan ninyo ako dahil nagugutom lang ako.”

“At bakit ka naman ka namin kaaawaan nawala ang aming pinagpawisan dahil sa iyo.  Gusto mo bang tabakin ka namin?”

“Tinatabak na ako noon ng aking ama’t ina pero hindi ako namatay.”

“Gusto mo bang bayuhin ka na lang namin?”

“Binayo na ako noon ng aking ama’t ina pero hindi ako namatay.”

“Gusto mong isilab ka namin sa apoy?”

“Sinisilaban na ako noon ng aking ama’t ina pero hindi ako namatay.”

“Lutuhin ka na namin?”

“Niluluto na ako noon ng aking ama’t ina pero hindi ako namatay.”

“Pukulin ka namin ng bato?”

“Pinupukol na ako noon ng bato ng aking ama’t ina pero hindi ako namatay.”

“Hiwa-hiwain ka na namin?”

“Hiniwa-hiwa na ako noon ng aking ama’t ina pero hindi ako namatay.”

“Saksakin ka na namin?”

“Sinasaksak na ako noon ng aking ama’t ina pero hindi ako namatay.”

“Ilibing ka na namin?”

“Inililibing na ako noon ng aking ama’t ina pero hindi ako namatay.”

“Ihagis ka na lang namin sa malalim na katubigan?”

“Naku! Naku! Siguradong ikamamatay ko iyon!”

Ipinunta nila sa may pinakamalalim na katubigan at inihagis nga nila si Lablabut!  Noong tumama raw ang kanyang katawan sa tubig ay tumatawa siya na ang sabi, “Pamamahay ko ang katubigan!  Pamamahay ko ang kailaliman ng tubig.”

Umiling-iling daw sina Kamma at Kungnga dahil alam nilang nagsinungaling si Lablabut sa kanila.  Nag-usap sila na sundan si Lablabut sa katubigan ngunit hindi pumayag si Kamma na ang sabi, “Ikaw kung gusto mo.  Hindi ba tayo malulunod diyan?  Ngunit kapag naabutan mo si Lablabut ay tawagin mo ako.”

Walang pangambang tumalon si Kungnga sa katubigan at lumangoy pailalim.  Maya-maya ay inabutan niya ang isang napakagandang tahanan.  Matataba ang mga tanim na gulay.  Maraming tubig sa mga palayan na natamnan ng sari-saring palay.  Pakwan lang ang nakita niyang wala.  Ang mga burol ay berde rin dahil dikit-dikit ang mga puno.  May maliit na kubo sa gitna.  Napapaligiran ito ng sari-saring gumagalang alagang hayop – manok, pato, aso, pusa, kambing at marami pang iba.  Umuusok sa tuktok ng kubo at noong pinuntahan ni Kungnga ay si Lablabut ang nandoon na nagpapainit.

“Ang ganda-ganda pala nitong iyong tahanan.  Kaya’t saan ang bayad mo sa mga pakwan naming inyong ninakaw?” singil ni Kungnga.

“May mga kamote diyan sa gilid ng sahig at iyan na lang ang kunin mo.”

Tumingin daw si Kungnga sa gilid ng sahig at nakita niya ang maraming lalagyan na puno ng kamote.  Napakalalaki ang mga ito at matitingkad dahil galing ito sa  mayabong na lupa.  Kaya sabi niya, “Mahusay na ito.”

Binuhat niya ang isa sa mga lalagyan na puno ng kamote at umahon mula sa katubigan.  Dinala niya sa kanyang bahay at niluto ang mga kamote.  Dahil magkapitbahay lang sila ni Kamma ay naamoy ng isa ang bango ng nilalagang kamote.  Pinuntahan ni Kamma at ang sabi, “Saan mo naman kinuha ang iyong kamote?”

“Kinuha ko kay Lablabut na iyan ang kabayaran sa pakwan na kanyang ninakaw,” sagot ni Kungnga.  “Puntahan mo rin para singilin ang bayad ng sa iyo.”

At pumunta raw si Kamma na sumisid na rin sa katubigan.  Dumating siya sa kubo at noong nasilip niyang nandoon si Lablabut ay nagsabi, “Saan naman ang bayad ng aking pakwan?”

“Tingnan mo diyan yung tinira ng inyong kasama at kunin mo,” sagot ni Lablabut.

“Bakit kamote?  Gusto ko yung palay.”

“Kung gayon ay akyatin mo ang kisame at kumuha ka.”

Pinuntahan niya ang imbakan sa ilalim ng bubungan ng kubo at nakita niya ang mga tumpok ng hindi katutubong uri ng palay ngunit napili niya ang katutubong uri na tinawon.  Inungkat niya ang mahigit kumulang dalawampu’t limang tungkos ng palay at saka inayos at binuhat sa isang tangkay ng tuwid na kahoy.  Iniahon niya sa katubigan at dinala sa bahay.  Nakita ni Kungnga at ang sabi, “Bakit ikaw ay palay na tinawon ang kanyang ibinayad?”

“Iyan kasi ang hiniling ko eh.”

Pumunta rin daw si Kungnga at inabutan si Lablabat na ang sabi, “Bakit kay Kamma ay palay ang ibinayad mo sa kanyang pakwan? Dagdagan mo ang bayad ng sa akin ng aking pang-ulam.”

“May mga inakay na manok diyan, iyan ang kunin mo.”

“Kung iyan ang sabi mo ay mahusay na rin ‘yan.  Lalaki din naman ang mga yan.”  Pinuno niya ang isang batulang at iniahon mula sa tubig.

Nakita rin daw ni Kamma at ang sabi, “Nakka! Bakit na naman binigyan ka ng alaga?”

“Iyan ang binigay niya eh.”

Pumunta rin daw si Kamma at sinabi kay Lablabut, “Bakit si Kungnga ay binigyan mo ng alaga?  Bigyan mo rin ako.”

“Tingnan mo ang mga tinira ni Kungnga at kunin mo.”

“Bakit yung mga inakay? Dapat yung malalaki na.”

“Nandiyan din naman ang mga malalaki.”

Kinuha ni Kamma ang isang mas malaking batulang at pinuno ng mga manok.  Maraming mga inahin at marami ding mga tandang.  At iniahon mula sa tubig.  Nakita ni Kungngga at ang sabi, “Bakit ikaw ay mga sumibol na ang binigay?”

“Iyan ang hiniling ko eh.”

Pumunta rin si Kungnga at sinabi kay Lablabut, “Bakit kay Kamma ay nagbigay ka ng mga malalaking manok?”

“Kung gusto mo ya kumuha ka sa mga sisiw ng pato at lalaki rin naman ang mga iyan,” sabi ni Lablabut.

“Mahusay rin naman ang ganyan.”  Kumuha rin siya ng malaking kulungan at pinuno ng mga sisiw ng pato at saka iniahon sa tubig.

Nakita ni Kamma at ang sabi, “Bakit ikaw ay pato ang binigay?”

“Ito ang binigay niya eh.”

Pumunta rin si Kamma at sinabi kay Lablabut, “Bakit si Kungnga ay binigyan mo ng mga sisiw ng pato?”

“Eh di kunin mo ‘yang iniwan niya.”

“Bakit mga sisiw? Yung mga malalaki na.”

“Eh di kunin mo yung mga malalaki na.”

Pinuno ulit ni Kamma ang kulungan, mga inahin at mga patong lalaki, at saka iniahon mula sa katubigan.  Nakita rin daw ni Kungnga at ang sabi, “Bakit malalaking pato ang binigay sa iyo?”

“Ito ang aking hiniling eh.”

Pumunta ulit si Kungnga at sinabi kay Lablabut, “Bakit si Kamma ay binigyan mo ng mga patong malalaki na?”

“Kung gusto mo ay nariyan ang ilang anak ng baboy at iyan ang kunin mo.”

Tinalian ni Kungnga ang isa sa mga maliliit na baboy at iniahon mula sa tubig.  Nakita muli ni Kamma at ang sabi, “Bakit sa iyo ay baboy ang binigay?”

“Ito ang binigay eh.”

Pumunta rin si Kamma at ang sabi kay Lablabut, “Bakit si Kungnga ay binigyan mo ng aalagan niyang baboy?”

“Nandiyan rin naman ang kasama ng mga maliliit na baboy na hindi kinuha ng kasama mo, iyon na ang kunin mo.”

“Bakit anak ng baboy?  Gusto ko ang malaki na.”

“Tingnan mo at nariyan naman.”

Tinalian ni Kamma ang isa sa mga malapit nang maging inahin at ito ang iniahon mula sa tubig.  Nakita din daw ni Kungnga at ang sabi, “Bakit ang sa iyo ay ‘yang malapit nang maging inahin ang binigay?”

“Iyan ang hiniling ko eh.”

Pumunta rin daw ang Kungnga  at sinabi kay Lablabut, “Bakit kay Kamma ay ang malapit nang maging inahin ang binigay mo?”

Sinagot ni Lablabut na ang sabi, “Kung gusto mo ay mamili ka sa mga sumisibol pang anak ng kalabaw ngunit tingnan mo naman mga payat sila.”

“Mahusay na rin ‘yan.”

Hinatak ni Kungnga ang isa sa mga anak ng kalabaw at iniahon mula sa tubig.  Nakita ni Kamma at ang sabi, “Bakit kung ikaw ay binigyan ka ng inyong ipapastol?”

“Ito ang binigay eh.”

Pumunta rin daw si Kamma at ang sabi kay Lablabut, “Bakit si Kungnga ay binigyan mo ng ipapastol?”

“Kung gusto mo ay nariyan naman ang iba pang anak ng kalabaw, iyon ang kunin mo.”

“Bakit anak ng kalabaw?  Payat pa sila.  Gusto ko yung gumulang na para para katulong sa trabaho.  At yung mataba.”

“Tumingin ka diyan at kunin mo.”

Hinila ni Kamma ang isa sa matabang lalaking kalabaw at iniahon mula sa tubig.  Nakita daw muli ni Kungnga at ang sabi, “Bakit ang binigay sa iyo ay ang pwedeng katulong sa pagtatrabaho?”

“Iyan ang hiniling ko eh.”

Kumilos din daw si Kungnga na pupunta ulit upang humingi kay Lablabut ng dagdag na bayad sa kanyang pakwan.

Nauwi sa palaging ganoon ang nangyayari sa pagitan nina Kamma at Kungnga at Lablabut.